ویتامین دی چیست؟ علائم کمبود ویتامین دی

ویتامین دی چیست؟

ویتامین دی یا کلسیفرول نوعی ویتامین محلول در چربی می باشد که در بافت های چربی بدن ذخیره می شود. این ویتامین به طور طبیعی در برخی از مواد غذایی حضور دارد، به برخی دیگر اضافه می شود و همچنین می توان آن را به صورت مکمل دریافت کرد. علاوه بر این تابیدن نور خورشید به پوست باعث تولید ویتامین دی در بدن می شود.
افزایش جذب کلسیم در روده و تنظیم میزان کافی کلسیم و فسفات در خون توسط ویتامین دی، فرآیند استخوان سازی طبیعی را فراهم می کند. همچنین این ویتامین برای رشد و بازسازی استخوان نیاز است و کمبود میزان آن می تواند باعث نازک شدن، شکنندگی یا شکل غیر طبیعی استخوان ها شود. ویتامین دی کافی از ابتلا به راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان جلوگیری می کند. این ویتامین همراه با کلسیم، از پوکی استخوان در برابر افراد سالمند جلوگیری می کند.
در ادامه این محتوا قصد داریم شما را با علائم کمبود ویتامین دی و همچنین عوارض ناشی از این کمبود آشنا کنیم.

کمبود ویتامین دی 

علائم کمبود ویتامین دی مهم است؛ این ویتامین تاثیرات قابل توجهی بر تقویت سیستم ایمنی بدن و کارکرد درست اندام ها دارد. ویتامین دی بر خلاف ویتامین های دیگر، به عنوان یک هورمون عمل می کند و در تمامی سلول های بدن گیرنده دارد. وقتی پوست در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار می گیرد، بدن از کلسترول ویتامین دی تولید می کند. 
علاوه بر این ویتامین دی در بعضی از مواد غذایی مانند محصولات لبنی فرآوری شده و ماهی چرب موجود می باشد، اما تامین مقدار کافی آن از طریق رژیم غذایی به دشواری امکان پذیر است. بهتر است هر روز حدود 400 تا 800 واحد بین المللی (IU) ویتامین دی در رژیم غذایی خود استفاده کنید؛ اما بسیاری از متخصصان معتقدند که مصرف روزانه ویتامین  باید بیشتر از این مقدار باشد.
کمبود ویتامین دی به طور گسترده ای شایع است و تخمین زده می شود که حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان دارای مقادیر کمتر از حد مورد نیاز ویتامین دی در خون هستند. بر اساس یک تحقیق انجام شده در سال 2011، 41.6% از بزرگسالان آمریکا از کمبود ویتامین دی رنج می بردند. این شیوع در اسپانیا به 69.2% و در افراد نژاد آفریقایی-آمریکایی به 82.1% رسیده است. 

کمبود ویتامین دی و چاقی 

برخی تحقیقات نشان می دهند که کمبود ویتامین دی ممکن است به افزایش وزن یا مشکلات مرتبط با چاقی منجر شود. این ویتامین نقش حیاتی در کنترل وزن بدن و تنظیم متابولیسم دارد. کمبود ویتامین دی ممکن است موجب افزایش سطح هورمون پاراتیروئید شود که تأثیر مستقیمی بر جذب چربی دارد و می تواند منجر به افزایش وزن و کاهش سوخت و ساز بدن شود. همچنین، کمبود این ویتامین می تواند باعث افزایش سطح هورمون لپتین شود که منجر به افزایش اشتها و در نتیجه افزایش وزن شود.
علاوه بر این، جهت رسیدن به وزن متناسب و کم شدن وزن، رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی مداوم از اهمیت بالایی برخوردار است و مصرف قرص ویتامین دی به تنهایی بهعنوان راهکار اصلی جلوگیری نمی شود.

آیا کمبود ویتامین دی خطرناک است؟ 

بله، کمبود سطح ویتامین دی می تواند خطر مبتلا شدن به بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی، فشار خون، دیابت، عفونت، بیماری های سیستم ایمنی، مولتیپل اسکلروزیس و برخی انواع سرطان را بیشتر کند. همچنین، کمبود ویتامین دی می تواند منجر به بیماری راشیتیسم در کودکان و بیماری استئومالاسی یا ضعف استخوان در بزرگسالان شود.

علائم کمبود ویتامین دی در زنان

 کمبود این ویتامین در زنان می تواند با کاهش میزان هورمون استروژن در بدن آن ها همراه باشد. به همین دلیل بیشتر زن ها ممکن است با علائمی ناشی از تغییرات در خلق و خوی خود رو به رو شوند.
علاوه بر این، علائم دیگری نیز وجود دارند که ممکن است نشان دهنده  کمبود ویتامین دی در زنان باشند، از جمله:

کاهش انرژی و احساس خستگی مداوم

خستگی و بی حالی مفرط یکی از مسائل شایعی است که زنان ممکن است در طول روز با آن مواجه شوند که علت اصلی آن کمبود ویتامین دی می باشد. اگر آزمایش خون نشان دهد که سطح ویتامین دی  در خانم ها کمتر از 20 نانوگرم در میلیلیتر است، احتمالاً دلیل اصلی خستگی و سر درد های روزانه آن ها کمبود این ویتامین است.

ضعف عمومی و درد های استخوانی

همانطور که می دانید، ویتامین D یکی از مهمترین عوامل برای حفظ سلامت استخوان ها است و این مسئله برای زنان بسیار اهمیت دارد. زیرا زنان به دلیل تجربه درد های کمر و استخوانی در هفته های PMS و دوره های پریودی، نیاز بیشتری به جذب کلسیم دارند. جذب کلسیم به درستی تنها زمانی امکان پذیر است که میزان ویتامین دی در بدن زنان به میزان کافی باشد.

ضعف سیستم ایمنی

ضعف سیستم ایمنی و احساس مریضی مداوم ممکن است نشان دهنده کمبود ویتامین دی در بدن خانم ها باشد. این امر به دلیل این است که ویتامین  دی نقش بسیار مهمی در تقویت و بهبود سیستم ایمنی بدن دارد و به مبارزه با انواع باکتری ها و ویروس ها کمک می کند. تحقیقات نشان داده اند که کمبود ویتامین دی در زنان ممکن است خطر عفونت های دستگاه تنفسی مانند برونشیت یا سرما خوردگی را به طور چشم گیری افزایش دهد.

مشکلات پوستی و عدم بهبود زخم

یکی از نشانه های قابل توجه کمبود ویتامین دی در زنان، بهبود یافتن زخم ها در مدت زمان طولانی است. ویتامین دی یکی از عوامل بسیار حیاتی برای التیام زخم ها و بازسازی بافت پوستی است. کمبود ویتامین دی می تواند باعث عدم بهبودی کامل زخم ها در شرایط پزشکی مثل جراحی دندان شود.

افسردگی، اضطراب و تغییرات مزاج

هنگامی که یک خانم به دلایل افسردگی به روانشناس مراجعه می کند، معمولاً درمانگر اول میزان ویتامین دی بدنش را بررسی می کند. بیشتر از 60 درصد از زنانی که به دلایل افسردگی به ویژه در فصل زمستان به روانشناس مراجعه می کنند، با درمان کمبود  ویتامین دی بهبود می یابند.

علائم کمبود ویتامین دی در مردان 

کمبود ویتامین دی در مردان همراه با علائم متنوعی است که مهم ترین آن ها عبارت اند از:

افزایش وزن

مرد های چاق 35 درصد بیشتر از افراد لاغر در معرض خطر فقر ویتامین دی قرار دارند. دلیل کمتر بودن سطح ویتامین دی در افراد چاق این است که سلول های چربی ویتامین را جذب کرده و آن را دفع نمی کنند.

بیماری های قلبی

تحقیقات نشان می دهد که کمبود ویتامین دی می تواند در مردان عاملی برای بیماری قلبی باشد. به این دلیل که کمبود این ویتامین می تواند فشار خون را افزایش دهد که یکی از عوامل خطر برای بیماری قلبی است.

دیابت

در افراد مبتلا به دیابت یا در معرض دیابت، سطح ویتامین دی کمتر از افراد سالم است. این ارتباط در هر دو گروه افراد لاغر و چاق مشاهده شده است.

آسم

نتیجه یک تحقیقات گسترده روی بیش از 21 هزار بزرگسال که به آسم مبتلا هستند، مشخص شد بیمارانی که دچار کمبود ویتامین دی هستند، حملات شدید آسم را 25 درصد بیشتر تجربه می کنند. این یافته نشان می دهد که غربالگری سطح ویتامین دی برای بیماران مبتلا به آسم شدید اهمیت دارد.

پوکی استخوان

جذب کلسیم و رشد استخوان ها نیازمند حضور ویتامین دی در بدن ما است. کمبود این ویتامین تاثیر منفی بر تراکم استخوان ها دارد و باعث افزایش خطر شکستگی و پوکی استخوان می شود.

سرطان پروستات

ویتامین دی نقش بسیار مهمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد. کمبود این ویتامین می تواند منجر به افزایش التهاب شود که یک عامل خطر برای تعداد زیادی از بیماری ها، مانند سرطان، محسوب می شود. به علاوه تحقیقات نشان داده اند که ویتامین دی می تواند سرعت پیشرفت سرطان پروستات را کم کند و فقر آن با تومور های تهاجمی پروستات ارتباط دارد.

بیماری التهابی روده

کمبود ویتامین دی در افرادی که مشکلات گوارشی دارند و توانایی جذب مواد مغذی را ندارند، به خصوص در افرادی که به کولیت اولسراتیو فعال (یک نوع بیماری التهابی روده) مبتلا هستند و افرادی که از کورتیکواستروئید ها استفاده می کنند، بسیار شایع است.

آلزایمر و زوال عقل

تحقیقات نشان می دهد که کمبود ویتامین دی می تواند با ناهنجاری های ساختاری مغز، زوال شناختی و زوال عقل در ارتباط باشد.

بیماری لثه و از دست دادن دندان

ویتامین دی جذب کلسیم در بدن را افزایش می دهد و برای حفظ سلامت دندان ها و لثه ها اساسی است. کمبود ویتامین دی در مردان می تواند منجر به ضعیف شدن و پوسیدگی دندان ها شود. 

مولتیپل اسکلروزیس

مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس نوعی بیماری خود ایمنی و ناتوان کننده است که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) اثر می گذارد. طبق گزارشات محققان، کمبود ویتامین دی در مردان با پیشرفت سریع تر این بیماری در ارتباط است.

علائم کمبود ویتامین دی در کودکان 

علائمی که ممکن است در کودکان با کمبود ویتامین دی همراه باشند عبارتند از:
1. مشکلات تنفسی به علت نرمی قفسه سینه.
2. رشد ضعیف و کمبود وزن.
3. ضعف عضله های قلب.
4. افزایش احتمال ابتلا به عفونت های مختلف تنفسی.
5. گرفتن عضلات، تشنج و مشکلات تنفسی.
6. تاخیر در رشد دندان ها.
7. گریه های شدید کودکان.
8. علائم معمولی نرمی استخوان ها مانند جمجمه نرم، پرانتزی بودن استخوان های پا، پرش شدید پا ها، درد متناوب ماهیچه های پا و ضعف عمومی بدن.

درمان کمبود ویتامین دی 

کمبود ویتامین دی را می توان از طریق روش های مختلفی درمان کرد، از جمله:
1. قرار گرفتن در معرض نور خورشید: قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید می تواند منبع مهمی برای تولید ویتامین دی در بدن باشد. با این حال، افراد با پوست تیره تر و افراد مسن ممکن است به طور کافی ویتامین دی از طریق نور خورشید دریافت نکنند. همچنین، موقعیت جغرافیایی شما نیز ممکن است از قرار گرفتن در معرض نور خورشید کافی برای دریافت ویتامین دی جلوگیری کند.

2. مصرف غذایی: مصرف غذا هایی که حاوی ویتامین دی هستند، می تواند به عنوان یک منبع دیگر برای دریافت این ویتامین مورد استفاده قرار گیرد. برخی از مواد غذایی غنی از ویتامین دی شامل ماهی، سبزیجات مانند اسفناج و کلم بروکلی، تخممرغ و محصولات لبنی دارای ویتامین دی می باشند.

3. مکمل های غذایی: در مواردی که نمی توانید ویتامین دی را به طور کافی از طریق نور خورشید و یا مصرف غذا ها دریافت کنید، می توانید از مکمل های غذایی حاوی ویتامین دی استفاده کنید. این مکمل ها معمولاً به صورت قرص ویتامین دی در دسترس هستند.

عوارض کمبود ویتامین دی بر پوست 

به عنوان یکی از ویتامین های حیاتی برای عملکرد صحیح پوست، ویتامین دی می تواند نقش مهمی داشته باشد. کمبود ویتامین دی می تواند به صورت زیر بر پوست تأثیر بگذارد:
چهره بی حال: کمبود ویتامین دی ممکن است باعث ظاهر بی حال و بی رنگ شدن چهره  شود.

پسوریازیس:

پسوریازیس نوعی بیماری خود ایمنی می باشد که باعث تجمع سلول های پوست می شود. این تجمع باعث شکل گیری لکه های سخت، قرمز و التهابی می شود. پسوریازیس می تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند اما عمدتاً در مناطقی مانند پشت آرنج، زانو، پوست سر، کمر، صورت، کف دست و پاها ظاهر می شود. یکی از عواملی که می تواند باعث عود بیماری پسوریازیس شود، کمبود ویتامین D است.
سیاهی زیر چشم:

کمبود ویتامین دی می تواند منجر به افزایش سیاهی زیر چشم شما شود.

جوش و آکنه:

جوش و آکنه یکی از مشکلات شایع در بین افراد است. فقر بعضی ویتامین ها، از جمله ویتامین دی، می تواند موجب بروز جوش های صورت و بدن شود. افراد مبتلا به جوش، به صورت وسیع تر، دچار کمبود ویتامین دی هستند. بر اساس تحقیقی که در سال 2016 بر روی 80 نفر انجام شد و مشخص شد که 49% از افراد مبتلا به جوش صورت، کمبود ویتامین دی داشتند در حالی که این میزان برای افراد بدون جوش 23% بود. علاوه بر این دانشمندان ارتباطی میان کمبود میزان ویتامین دی و آکنه های شدید پیدا کرده اند. ویتامین دی به کم شدن التهاب کمک می کند و در نتیجه می تواند به درمان آکنه کمک کند.

بازسازی و سلامت پوست:

ویتامین دی برای بازسازی و حفظ سلامت پوست بسیار ضروری است. بنابراین کمبود ویتامین دی ممکن است باعث کاهش توانایی پوست در بازسازی و بهبود سلامت پوست شود.

خشکی پوست:

کمبود ویتامین دی می تواند باعث خشکی و خارش پوست شود که ممکن است در کل صورت یا در قسمت هایی مانند گونه، چانه و پیشانی ظاهر شود. در موارد شدید، افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی ممکن است با اگزما نیز مواجه شوند، که این امر به علت اختلال در کارکرد سیستم ایمنی بدن می باشد. با داشتن آگاهی درباره فواید ویتامین دی برای پوست، می توان فهمید که این ویتامین چگونه می تواند برای سلامت پوست مؤثر باشد.

کمبود ویتامین دی و تیرگی پوست

تیرگی پوست که ناشی از اختلالات رنگدانه های پوستی است، ممکن است به دلیل کمبود ویتامین دی ایجاد شود. زمانی که سطح ویتامین دی در بدن فرد به حد بسیار پایینی کاهش یابد، عملکرد رنگدانه های پوست نیز دچار اختلال خواهد شد.

انواع ویتامین دی

ویتامین دی در انواع متنوعی و به صورت قرص، قطره و کپسول موجود می باشد. در ادامه چند مورد ویتامین دی را به شما معرفی کرده ایم:
قرص کلسیم و ویتامین D3 یورو ویتال
قرص ویتامین D3 1000 واحد یورو ویتال
قطره ویتامین آ+د پدیابست
قطره کید ۳ بی اس کی
قطره کید ۳ فورت بی اس کی
کپسول ویتامین D3 دی ویژل 2000 واحد دانا
کپسول ویتامین D3 دی ویژل 1000 واحد دانا
قرص ویتامین D3 فورت 2000 واحد هولیستیکا
قرص ویتامین D3 فورت 1000 واحد هولیستیکا
قطره اولترا ویتامین D3 ویتابیوتیکس
قطره خوراکی آ+د یورو ویتال
کپسول نانو دی 1000 واحد اروند فارمد