تحلیل آزمایش پزشکی
13 تیر
مای دارو - راه های موثر برای مبارزه با کبد چرب

راه های موثر برای مبارزه با کبد چرب

مکمل های بالقوه مفید برای کبد چرب عبارتند از:

 

مهمتر از همه، ما همچنین عوامل سبک زندگی را که زمینه ساز این بیماری است و کارهایی که می توانید برای تغییر اوضاع انجام دهید، پوشش خواهیم داد.

در واقع کبد چرب چیست؟

همانطور که از نام آن پیداست، کبد چرب زمانی است که چربی اضافی (لیپید) در کبد رسوب می کند. این یک مشکل بالقوه نگران کننده برای سلامتی است زیرا با گذشت زمان چربی اضافی می تواند منجر به التهاب، آسیب سلول های کبدی و حتی زخم دائمی کبد شود.

همچنین کبد چرب با دو برابر شدن خطر ابتلا به دیابت نوع 2، صرف نظر از چاقی و سایر عوامل خطر مرتبط است [ 1 ]. با این حال، می توانید برای درمان آن و کاهش همه این خطرات اقداماتی انجام دهید.

دو نوع اصلی کبد چرب عبارتند از:

  •     بیماری کبد چرب الکلی که به آن استئاتوهپاتیت الکلی نیز گفته می شود، معمولاً ناشی از چندین سال مصرف بیش از حد الکل است.
  •     بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) که با مصرف بیش از حد الکل ارتباطی ندارد و  استئاتوز کبدی نیز نامیده می شود [ 2 ، 3].

در اینجا قصد داریم به مورد دوم از این بیماری بپردازیم .  NALFD،به دلیل سبک زندگی کم تحرک و چاقی رایج تر شده است، اما افراد لاغرتر نیز می توانند کبد چرب داشته باشند.

NAFLD اصطلاحی است که به کبد چرب قبل از تبدیل شدن به بیماری کبدی کامل یا مزمن داده می شود. NASH یا استئاتوهپاتیت غیر الکلی، شکل پیشرفته‌تر و شدیدتر کبد چرب است که با التهاب و آسیب کبدی همراه است [ 2 ].

چگونه بفهمم NAFLD دارم؟

NAFLD  معمولاً هیچ علامت یا علامتی ایجاد نمی کند. وقتی وجود داشته باشد، ممکن است شامل این علامت ها باشد[ 5 ]:

  •     خستگی
  •     درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم

شما فقط با انجام سونوگرافی از شکم خود واقعا متوجه خواهید شد که کبد چرب دارید. اما آزمایش خون به منظور بررسی عملکرد کبد هم می تواند ایده خوبی باشد. اگر این بررسی ها یک نتیجه غیرطبیعی داشته باشد و سایر عوامل خطر مانند چاقی و رژیم غذایی نامناسب را داشته باشید (به علاوه هپاتیت)، NAFLD  یک تشخیص محتمل است.

شما می توانید کبد چرب را معکوس کنید

خبر خوب این است که NAFLD در مراحل اولیه تا میانی، که در آن چربی در کبد شما وجود دارد، اما التهاب یا آسیب سلول های کبدی کم است یا اصلاً وجود ندارد، در صورت اقدام کاملاً برگشت پذیر است.

مراحل جلوگیری از پیشرفت بیماری کبد چرب و آسیب دائمی کبد شامل: رژیم غذایی و ورزش است که با مکمل‌های کلیدی برای بیماری کبد چرب تکمیل می‌شود.

چه چیزی باعث بیماری کبد چرب غیر الکلی می شود؟

علل اولیه NAFLD چاقی و مقاومت به انسولین است (زمانی که سلول های بدن شما به خوبی به هورمون انسولین پاسخ نمی دهند و گلوکز خون شما بالا می رود). محرک های رژیم غذایی این دو وضعیت شامل کالری اضافی و/یا کربوهیدرات های فرآوری شده و غذاهای شیرین است  (3 ، 6 ، 7 ، 8).

اگر وزن شما بیش از حد است، بهترین کار کاهش 10 درصد از وزن کل بدن است ، اما حتی کاهش 3 تا 5 درصد نیز می تواند سلامت کبد شما را بهبود بخشد.

کم تحرکی نیز احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می دهد.

سلامت روده شما بر سلامت کبد شما تأثیر می گذارد.

هر بار که غذا می خورید، مواد مغذی جذب شده (و سمومی مانند الکل و داروها) از طریق ورید باب از روده به کبد منتقل می شوند. سپس کبد کار قابل توجهی در ذخیره، پردازش یا سم زدایی جریان خون ورودی انجام می دهد.

هنگامی که این بخش ساده از فیزیولوژی را درک کردید، درک اینکه چگونه متابولیت های تولید شده توسط باکتری های روده شما (که به کبد منتقل می شوند) می توانند تأثیر مهمی بر شروع و پیشرفت بیماری کبد داشته باشند، آسان می شود [9 ] .

به زبان ساده، یک میکروبیوم روده نامتعادل می تواند به پیشرفت یا توسعه بیماری های کبدی، از جمله NAFLD کمک کند. مثلا:

  •     یک بررسی اخیر تأیید کرد که شرایطی مانند سندرم روده نشت‌کننده، SIBO  و دیس‌بیوزیس می‌توانند به افزایش NAFLD کمک کنند [ 10 ]
  •     به همین ترتیب، نشان داده شده است که بیماران مبتلا به NAFLD تغییراتی در میکروبیوتای روده خود دارند [ 7 ].

مکمل های کبد چرب:

که احتمالاً به دلیل نقش آنها در بهبود سلامت میکروبیوتای روده است، تحقیقات نشان می دهد که پروبیوتیک ها (مکمل های باکتری دوست) می توانند به بهبود جنبه های مختلف بیماری کبد چرب و عملکرد کبد کمک کنند.

مثلا:

    تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های پروبیوتیک سطوح آنزیم‌های کبدی را که معمولاً در تست‌های عملکرد کبدی افراد مبتلا به NAFLD افزایش می‌یابد، کاهش می‌دهد (11، 12).

    بهبود قند خون، سطوح انسولین، مقاومت به انسولین، سطح کلسترول تام و LDL، سفتی کبد و شاخص توده بدنی نیز هنگام استفاده از پروبیوتیک ها در چندین متاآنالیز مشاهده شده است  .( 13 ، 14 ، 15)

    یک متاآنالیز نشان داد که مصرف پروبیوتیک‌ها برای بیش از 3 ماه، و/یا مصرف پروبیوتیک‌ها با سه سویه یا بیشتر، می‌تواند BMI  را کاهش دهد، که برای بیشتر افراد مبتلا به NAFLD مفید خواهد بود [12 ] .

با یک قدم جلوتر، متوجه شدیم که پروبیوتیک درمانی سه گانه (استفاده از هر سه دسته اصلی پروبیوتیک) به ویژه برای بیماران ما مؤثر است. با این حال، هر پروبیوتیکی احتمالا بهتر از هیچ است.

  • گیاهان، ویتامین ها و موارد دیگر

علاوه بر پروبیوتیک‌ها، برخی مکمل‌های کلیدی دیگر که می‌توانند برای کمک به تخلیه سریع‌تر چربی از کبد مصرف شوند، در جدول زیر فهرست شده‌اند. ما برخی از شواهد مربوط به این مکمل‌ها را بیان می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چه مقدار از هر کدام را ممکن است نیاز داشته باشید.

در حالی که هیچ دلیلی وجود ندارد که نتوانید همزمان بیش از یکی از این مکمل ها را مصرف کنید، اما آنها به صورت ترکیبی برای کاهش سطح چربی در کبد مورد مطالعه قرار نگرفته اند. احتمالاً بهتر است یکی یکی امتحان کنید و ببینید چه چیزی برای شما مفید است.

چگونه مکمل ممکن است به درمان کبد چرب کمک کند

دوز توصیه شده

مکمل

یافته های سه بررسی جامع نشان داد که خار مریم به طور قابل توجهی سطح آنزیم های کبدی را در بیماران مبتلا به NAFLD کاهش می دهد(16 ، 17 ، 18)

280 میلی گرم در روز عصاره خار مریم (استاندارد شده به سیلیمارین 70 تا 80 درصد). دوز 4 تا 5 برابر بیشتر پخش شده در روز را می توان در ابتدا برای چند هفته استفاده کرد [ 19 ] 

خار مریم (ماده فعال سیلیمارین)

سه بررسی سیستماتیک و متاآنالیز نشان داد که کورکومین به طور قابل توجهی آنزیم های کبدی را در بیماران NAFLD کاهش می دهد  (17 ،16 ، 20) یکی از آنها نشان می دهد که کورکومین همچنین به بهبود سندرم متابولیک (کاهش BMI، تری گلیسیرید، کلسترول تام و مقاومت به انسولین) کمک می کند (16)

500 میلی گرم کورکومین در روز [ 21 ]

زردچوبه (ماده فعال کورکومین) 

مکمل گیاهی دیگری که برای کاهش آنزیم های کبدی در افراد مبتلا به کبد چرب ثبت شده است [ 17 ]. علاوه بر این، یک کارآزمایی بالینی نشان داد که مکمل دارچین به طور قابل توجهی مقاومت به انسولین، کلسترول تام، کلسترول LDL، تری گلیسیرید و GGT و التهاب را در مقایسه با دارونما در بیماران NAFLD بهبود می بخشد [22[

750 میلی گرم دو بار در روز [ 22 ]

دارچین  

مکمل کارنیتین به طور قابل توجهی مقاومت به انسولین، آنزیم های کبدی و تری گلیسیرید را در مقایسه با دارونما در بیماران NAFLD کاهش می دهد [ 23 ]. 

15 گرم در روز [ 24 ]

کارنیتین  

یک کارآزمایی بالینی نشان داد که مکمل CoQ10 به طور قابل توجهی آنزیم های کبدی، التهاب و شدت بیماری را در مقایسه با دارونما در بیماران NAFLD کاهش می دهد [ 25 ].

100 میلی گرم در روز [ 25 ]

کوآنزیم Q10  

یک بررسی سیستماتیک نشان داد که ویتامین D به کاهش التهاب و سطح کلسترول در بیماران NAFLD کمک می کند. با این حال تأثیر قابل توجهی بر روی آنزیم های کبدی نداشت [ 26 ] 

نامشخص، اما احتمالاً حداقل 1000 واحد در روز [ 26 ]

ویتامین دی  

یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده اخیر نشان داد که مکمل های ویتامین C سلامت کبد و متابولیسم گلوکز را در بیماران مبتلا به NAFLD بهبود می بخشد. 

1000 میلی گرم در روز بهترین اثر

ویتامین سی   

 

توکوترینول ها بخشی از خانواده ویتامین E نیز به عنوان مکمل های مفید برای بیماری کبد چرب پیشنهاد شده اند. با این حال، در اینجا شواهد تا حدودی مختلف است [ 27 ، 28 ، 29 ]. به طور کلی، به نظر می رسد شواهد به دلیل اثرات نامطلوب احتمالی مانند افزایش خطر سکته مغزی هموراژیک، از مصرف مکمل ویتامین E با دوز بالا دور می شوند [ 29 ].

همچنین می توانید مقدار زیادی ویتامین E را از غذاهایی مانند آجیل، روغن زیتون و آووکادو دریافت کنید.

به یاد داشته باشید که اگرچه مکمل‌ها می‌توانند واقعا مفید باشند، اما مکمل‌های مربوط به بیماری کبد چرب به تنهایی تاثیر زیادی در سلامت کبد یا تجمع چربی کبد شما ایجاد نمی‌کنند. با این حال، آنها می توانند به عنوان بخشی از یک پروتکل درمانی که شامل ایجاد تغییراتی برای کاهش وزن اضافی، بهبود رژیم غذایی و بهینه سازی سلامت روده می شود، بسیار مفید باشند.

حرکت کنید!

بیایید در مورد ورزش صحبت کنیم، که نشان داده شده است باعث کاهش چربی در کبد و همچنین بهبود فیبروز و بیماری جدی‌تر کبدی (NASH) می‌شود[  30  ، 31 ، 32.]

اگر اخیراً فعالیت بدنی زیادی انجام نداده اید، سعی کنید احساس ترس نکنید، زیرا حرکت زیادی برای ایجاد تغییر در سلامت کبد لازم نیست. بدیهی است که اگر بتوانید تا تمرینات شدیدتر کار کنید عالی است، اما یک مطالعه نشان داد که حتی تمرینات هوازی با حجم کم و شدت کم (مثلاً پیاده روی های کوتاه منظم) می تواند سطح چربی کبد را به سمت پایین کاهش دهد [33 ] .

همچنین نشان داده شده است که تمرینات بی هوازی (مبتنی بر مقاومت) به کاهش کبد چرب کمک می کند [ 31 ]، بنابراین وزنه متمرکز بر عضله، پیلاتس یا کلاس یوگا ، احتمالاً سلامت کبد را نیز افزایش می دهد.

چگونه رژیم غذایی خود را بهبود بخشید

اگر مبتلا به NAFLD هستید، ایده خوبی است که سعی کنید به تدریج وزن اضافی را با کاهش اندازه وعده های غذایی از دست بدهید، به خصوص با حذف غذاهای فوق العاده فرآوری شده که با افزایش وزن مرتبط هستند [34 ] .

 برخی تغییرات خاص در رژیم غذایی شما که به کبد چرب و سلامت کبد به طور کلی کمک می کند [ 35 ]:

  •     افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا 3 (به عنوان مثال از روغن ماهی یا ماهی های روغنی مانند سالمون، و مغزها و دانه هایی مانند گردو، چیا و بذر کتان)، که ممکن است در برابر افزایش بیماری قلبی برای افراد مبتلا به NAFLD محافظت کند.
  •     روی آوردن به منابع کربوهیدرات با شاخص گلیسمی پایین تر مانند سبزیجات، میوه ها و غلات کامل. اینها نسبت به غذاهای با شاخص گلیسمی بالا، مانند نان سفید، برنج سفید و سیب زمینی، کمتر بر گلوکز خون شما تأثیر می گذارند.
  •     از مصرف بیش از حد قندهای ساده ، به ویژه فروکتوز که در شیرینی‌ها، سس‌ها، کوکی‌ها، نوشابه‌ها ، نوشیدنی‌های ورزشی، چای شیرین و آب‌میوه‌ها یافت می‌شود، اجتناب کنید. ساکارز (شکر سفره)، یکی دیگر از منابع بزرگ فروکتوز است.
  •     مصرف الکل را به حداقل برسانید ، که می تواند به کبد شما آسیب بیشتری وارد کند.
  •     نوشیدن چای سبز . در یک مطالعه، 12 هفته مصرف 700 میلی لیتر (سه فنجان) در روز چای سبز غنی از کاتچین، محتوای چربی کبد و التهاب را با کاهش استرس اکسیداتیو در بیماران مبتلا به NAFLD بهبود بخشید [36 ] .
  •     از هرگونه حساسیت غذایی که ممکن است داشته باشید آگاه باشید . گاهی اوقات حتی افرادی که رژیم های غذایی سالمی دارند، در صورت ادامه مصرف غذاهایی که به آنها حساسیت دارند، ممکن است با مشکلاتی در سلامت کبد و روده خود مواجه شوند. به عنوان مثال گلوتن می تواند باعث افزایش آنزیم های کبدی در افرادی شود که نمی توانند آن را تحمل کنند [ 37 ]. یک رژیم غذایی حذفی به شما کمک می کند تا حساسیت های غذایی خود را شناسایی کنید.

شما می توانید با هر نوع چارچوب رژیم غذایی سالم و متعادل (مثلاً رژیم مدیترانه ای) به تغییرات فوق دست یابید. بسیاری از بیماران ما به ما می گویند که رژیم غذایی به سبک پالئو برای کمک به آنها برای رسیدن به اهداف سلامتی خود بهترین کار را دارد. پالئو مطمئناً یک گزینه عالی برای مقابله با کبد چرب است، زیرا اصول کلیدی شامل کاهش قند و کربوهیدرات های تصفیه شده و در عین حال تأکید بر غذاهای غیرفرآوری شده مانند سبزیجات، میوه ها، گوشت ها، مرغ، ماهی، تخم مرغ، آجیل و دانه ها است.

روزه داری متناوب همچنین با سلامت بهتر کبد مرتبط است [ 38 ] و زمانی که با رژیم پالئو ترکیب شود می تواند به خوبی کار کند . ساده ترین راه برای آزمایش روزه متناوب، استراحت 16 ساعته از غذا در طول شب است - به عنوان مثال پایان دادن به غذا در ساعت 6 بعد از ظهر و نخوردن صبحانه تا ساعت 10 صبح. این برای خیلی ها خیلی سخت نیست.

گاهی اوقات چند ساعت بدون غذا می تواند عوارض جانبی مانند قند خون پایین و سرگیجه ایجاد کند. افرادی که نباید روزه متناوب انجام دهند شامل زنان باردار یا شیرده، کسانی که بیماری مزمن شدید دارند و هر کسی که تحت استرس شدید است [ 39 ] است.

مکمل ها تنها بخشی از درمان کبد چرب هستند.

به طور کلی، مکمل ها نسبت به تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی (کاهش وزن و ورزش) در مقابله با بیماری کبد چرب غیر الکلی اهمیت کمتری دارند، اما همچنان می توانند نقش مهمی ایفا کنند. پروبیوتیک ها مکمل های انتخابی اول شما برای کبد چرب هستند، زیرا می توانند از طریق محور روده-کبد تأثیر قدرتمندی بر سلامت کبد داشته باشند. با این حال، خار مریم و سایر گیاهانی که به دلیل توانایی خود در کاهش آنزیم های کبدی در بیماران NAFLD شناخته شده اند نیز مفید هستند.

منابع
  1. Targher G, Corey KE, Byrne CD, Roden M. The complex link between NAFLD and type 2 diabetes mellitus – mechanisms and treatments. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2021 Sep;18(9):599–612. DOI: 10.1038/s41575-021-00448-y. PMID: 33972770.
  2. Sharma B, John S. Nonalcoholic Steatohepatitis (NASH). In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. PMID: 29262166.
  3. Kudaravalli P, John S. Nonalcoholic Fatty Liver. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. PMID: 31082077.
  4. NASH Definition & Prevalence – American Liver Foundation [Internet]. [cited 2022 Nov 14]. Available from: https://liverfoundation.org/liver-diseases/fatty-liver-disease/nonalcoholic-steatohepatitis-nash/nash-definition-prevalence/
  5. Symptoms & Causes of NAFLD & NASH | NIDDK [Internet]. [cited 2022 Nov 9]. Available from: https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/nafld-nash/symptoms-causes
  6. Antunes C, Azadfard M, Hoilat GJ, Gupta M. Fatty Liver. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. PMID: 28723021.
  7. Powell EE, Wong VW-S, Rinella M. Non-alcoholic fatty liver disease. Lancet. 2021 Jun 5;397(10290):2212–24. DOI: 10.1016/S0140-6736(20)32511-3. PMID: 33894145.
  8. Nd AM. Non-Alcoholic Fatty Liver Disease, an Overview. Integr Med (Encinitas). 2019 Apr;18(2):42–9. PMID: 31341444. PMCID: PMC6601444.
  9. Ohtani N, Kawada N. Role of the Gut-Liver Axis in Liver Inflammation, Fibrosis, and Cancer: A Special Focus on the Gut Microbiota Relationship. Hepatol Commun. 2019 Apr;3(4):456–70. DOI: 10.1002/hep4.1331. PMID: 30976737. PMCID: PMC6442695.
  10. Bakhshimoghaddam F, Alizadeh M. Contribution of gut microbiota to nonalcoholic fatty liver disease: Pathways of mechanisms. Clin Nutr ESPEN. 2021 Aug;44:61–8. DOI: 10.1016/j.clnesp.2021.05.012. PMID: 34330514.
  11. Musazadeh V, Roshanravan N, Dehghan P, Ahrabi SS. Effect of Probiotics on Liver Enzymes in Patients With Non-alcoholic Fatty Liver Disease: An Umbrella of Systematic Review and Meta-Analysis. Front Nutr. 2022 May 23;9:844242. DOI: 10.3389/fnut.2022.844242. PMID: 35677540. PMCID: PMC9169800.
  12. Yang R, Shang J, Zhou Y, Liu W, Tian Y, Shang H. Effects of probiotics on nonalcoholic fatty liver disease: a systematic review and meta-analysis. Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2021 Dec;15(12):1401–9. DOI: 10.1080/17474124.2022.2016391. PMID: 34877910.
  13. Khan MY, Mihali AB, Rawala MS, Aslam A, Siddiqui WJ. The promising role of probiotic and synbiotic therapy in aminotransferase levels and inflammatory markers in patients with nonalcoholic fatty liver disease – a systematic review and meta-analysis. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2019 Jun;31(6):703–15. DOI: 10.1097/MEG.0000000000001371. PMID: 31009401.
  14. Li S, Liu J, Wang Z, Duan F, Jia Z, Chen X, et al. The promising role of probiotics/prebiotics/synbiotics in energy metabolism biomarkers in patients with NAFLD: A systematic review and meta-analysis. Front Public Health. 2022 Jul 25;10:862266. DOI: 10.3389/fpubh.2022.862266. PMID: 35958869. PMCID: PMC9358257.
  15. Loman BR, Hernández-Saavedra D, An R, Rector RS. Prebiotic and probiotic treatment of nonalcoholic fatty liver disease: a systematic review and meta-analysis. Nutr Rev. 2018 Nov 1;76(11):822–39. DOI: 10.1093/nutrit/nuy031. PMID: 30113661.
  16. Yang K, Chen J, Zhang T, Yuan X, Ge A, Wang S, et al. Efficacy and safety of dietary polyphenol supplementation in the treatment of non-alcoholic fatty liver disease: A systematic review and meta-analysis. Front Immunol. 2022 Sep 9;13:949746. DOI: 10.3389/fimmu.2022.949746. PMID: 36159792. PMCID: PMC9500378.
  17. Fakhri M, Fakheri H, Azadbakht M, Moosazadeh M, Yousefi SS. Effect of Medicinal Plants and Natural Products on Liver Enzymes in Non-alcoholic Fatty Liver Patients in Iran: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Prev Med. 2022 Jun 24;13:87. DOI: 10.4103/ijpvm.IJPVM_313_20. PMID: 35958359. PMCID: PMC9362742.
  18. Kalopitas G, Antza C, Doundoulakis I, Siargkas A, Kouroumalis E, Germanidis G, et al. Impact of Silymarin in individuals with nonalcoholic fatty liver disease: A systematic review and meta-analysis. Nutrition. 2021 Mar;83:111092. DOI: 10.1016/j.nut.2020.111092. PMID: 33418491.
  19. Karimi G, Vahabzadeh M, Lari P, Rashedinia M, Moshiri M. “Silymarin”, a promising pharmacological agent for treatment of diseases. Iran J Basic Med Sci. 2011 Jul;14(4):308–17. PMID: 23492971. PMCID: PMC3586829.
  20. Goodarzi R, Sabzian K, Shishehbor F, Mansoori A. Does turmeric/curcumin supplementation improve serum alanine aminotransferase and aspartate aminotransferase levels in patients with nonalcoholic fatty liver disease? A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Phytother Res. 2019 Mar;33(3):561–70. DOI: 10.1002/ptr.6270. PMID: 30653773.
  21. Rahmani S, Asgary S, Askari G, Keshvari M, Hatamipour M, Feizi A, et al. Treatment of Non-alcoholic Fatty Liver Disease with Curcumin: A Randomized Placebo-controlled Trial. Phytother Res. 2016 Sep;30(9):1540–8. DOI: 10.1002/ptr.5659. PMID: 27270872.
  22. Askari F, Rashidkhani B, Hekmatdoost A. Cinnamon may have therapeutic benefits on lipid profile, liver enzymes, insulin resistance, and high-sensitivity C-reactive protein in nonalcoholic fatty liver disease patients. Nutr Res. 2014 Feb;34(2):143–8. DOI: 10.1016/j.nutres.2013.11.005. PMID: 24461315.
  23. Abolfathi M, Mohd-Yusof B-N, Hanipah ZN, Mohd Redzwan S, Yusof LM, Khosroshahi MZ. The effects of carnitine supplementation on clinical characteristics of patients with non-alcoholic fatty liver disease: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Complement Ther Med. 2020 Jan;48:102273. DOI: 10.1016/j.ctim.2019.102273. PMID: 31987257.
  24. Li N, Zhao H. Role of Carnitine in Non-alcoholic Fatty Liver Disease and Other Related Diseases: An Update. Front Med (Lausanne). 2021 Aug 9;8:689042. DOI: 10.3389/fmed.2021.689042. PMID: 34434943. PMCID: PMC8381051.
  25. Farsi F, Mohammadshahi M, Alavinejad P, Rezazadeh A, Zarei M, Engali KA. Functions of Coenzyme Q10 Supplementation on Liver Enzymes, Markers of Systemic Inflammation, and Adipokines in Patients Affected by Nonalcoholic Fatty Liver Disease: A Double-Blind, Placebo-Controlled, Randomized Clinical Trial. J Am Coll Nutr. 2016 Jun;35(4):346–53. DOI: 10.1080/07315724.2015.1021057. PMID: 26156412.
  26. Hariri M, Zohdi S. Effect of Vitamin D on Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: A Systematic Review of Randomized Controlled Clinical Trials. Int J Prev Med. 2019 Jan 15;10:14. DOI: 10.4103/ijpvm.IJPVM_499_17. PMID: 30774848. PMCID: PMC6360993.
  27. Vadarlis A, Antza C, Bakaloudi DR, Doundoulakis I, Kalopitas G, Samara M, et al. Systematic review with meta-analysis: The effect of vitamin E supplementation in adult patients with non-alcoholic fatty liver disease. J Gastroenterol Hepatol. 2021 Feb;36(2):311–9. DOI: 10.1111/jgh.15221. PMID: 32810309.
  28. Rinella ME. Nonalcoholic fatty liver disease: a systematic review. JAMA. 2015 Jun 9;313(22):2263–73. DOI: 10.1001/jama.2015.5370. PMID: 26057287.
  29. El Hadi H, Vettor R, Rossato M. Vitamin E as a treatment for nonalcoholic fatty liver disease: reality or myth? Antioxidants (Basel). 2018 Jan 16;7(1). DOI: 10.3390/antiox7010012. PMID: 29337849. PMCID: PMC5789322.
  30. Hamasaki H. Perspectives on Interval Exercise Interventions for Non-Alcoholic Fatty Liver Disease. Medicines (Basel). 2019 Aug 1;6(3). DOI: 10.3390/medicines6030083. PMID: 31374827. PMCID: PMC6789719.
  31. Eckard C, Cole R, Lockwood J, Torres DM, Williams CD, Shaw JC, et al. Prospective histopathologic evaluation of lifestyle modification in nonalcoholic fatty liver disease: a randomized trial. Therap Adv Gastroenterol. 2013 Jul;6(4):249–59. DOI: 10.1177/1756283X13484078. PMID: 23814606. PMCID: PMC3667474.
  32. Cigrovski Berkovic M, Bilic-Curcic I, Mrzljak A, Cigrovski V. NAFLD and physical exercise: ready, steady, go! Front Nutr. 2021 Oct 5;8:734859. DOI: 10.3389/fnut.2021.734859. PMID: 34676233. PMCID: PMC8523679.
  33. Keating SE, Hackett DA, Parker HM, O’Connor HT, Gerofi JA, Sainsbury A, et al. Effect of aerobic exercise training dose on liver fat and visceral adiposity. J Hepatol. 2015 Jul;63(1):174–82. DOI: 10.1016/j.jhep.2015.02.022. PMID: 25863524.
  34. Cordova R, Kliemann N, Huybrechts I, Rauber F, Vamos EP, Levy RB, et al. Consumption of ultra-processed foods associated with weight gain and obesity in adults: A multi-national cohort study. Clin Nutr. 2021 Sep;40(9):5079–88. DOI: 10.1016/j.clnu.2021.08.009. PMID: 34455267.
  35. Eating, Diet, & Nutrition for NAFLD & NASH | NIDDK [Internet]. [cited 2022 Nov 8]. Available from: https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/nafld-nash/eating-diet-nutrition
  36. Sakata R, Nakamura T, Torimura T, Ueno T, Sata M. Green tea with high-density catechins improves liver function and fat infiltration in non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) patients: a double-blind placebo-controlled study. Int J Mol Med. 2013 Nov;32(5):989–94. DOI: 10.3892/ijmm.2013.1503. PMID: 24065295.
  37. Villavicencio Kim J, Wu GY. Celiac disease and elevated liver enzymes: A review. J Clin Transl Hepatol. 2021 Feb 28;9(1):116–24. DOI: 10.14218/JCTH.2020.00089. PMID: 33604262. PMCID: PMC7868701.
  38. Faris M, Jahrami H, Abdelrahim D, Bragazzi N, BaHammam A. The effects of Ramadan intermittent fasting on liver function in healthy adults: A systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Diabetes Res Clin Pract. 2021 Aug;178:108951. DOI: 10.1016/j.diabres.2021.108951. PMID: 34273453.
  39. Vasim I, Majeed CN, DeBoer MD. Intermittent fasting and metabolic health. Nutrients. 2022 Jan 31;14(3). DOI: 10.3390/nu14030631. PMID: 35276989. PMCID: PMC8839325.